Το κορούνδιο (Al2O3), είναι ένα ορυκτό που εμφανίζεται σε πολλά χρώματα. Το κορούνδιο που έχει κόκκινο χρώμα λέγεται ρουμπίνι. Όλες οι άλλες αποχρώσεις της πολύτιμης ποιότητας του κορούνδιου, ονομάζονται ζαφείρι. Έτσι έχουμε διάφανο ζαφείρι, το μπλε ζαφείρι που δημιουργείται από προσμίξεις σιδήρου και τιτανίου στο κορούνδιο, το μοβ που δημιουργείται από προσμίξεις βαναδίου, το ροζ από προσμίξεις χρωμίου. Τα πορτοκαλί – ροζ ζαφείρια έχουν μία ειδική ονομασία, λέγονται padparadscha. Τα padparadscha είναι μία ακριβή ποιότητα ζαφειριού, εξορύσσεται στη Σρι Λάνκα.H λέξη αυτή στην τοπική διάλεκτο, θα πει «λουλούδι του λωτού». Τελευταία έχουν εμφανιστεί στην αγορά padparadscha, όπου το χρώμα δεν είναι φυσικό, αλλά προέρχονται από ζαφείρια που έχουν υποστεί μία επεξεργασία που λέγεται "bulk diffusion". Λέγοντας σήμερα ζαφείρι, συνήθως εννοούμε το μπλε ζαφείρι. Τα υπόλοιπα χρώματα χαρακτηρίζονται «fancy”, δηλαδή φανταχτερά.
Η λέξη ζαφείρι προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη σάπφειρος. Στα κάποιες περιπτώσεις σε αρχαία κείμενα, αλλά και στην Βίβλο, η λέξη σάπφειρος, δεν αφορά την μπλε ποιότητα του κορούνδιου που εννοούμε στη σημερινή εποχή, αλλά αφορά άλλες μπλε πέτρες, και συνήθως το λάπις λάζουλι. Η αρχική προέλευση της λέξης είναι η λέξη της αρχαίας εβραϊκής γλώσσας «σπιρ», που θα πει «αυτός που χαράζει τα πάντα». Με δεδομένο πως την εποχή εκείνη δεν γνώριζαν το διαμάντι, το ζαφείρι ήταν η πέτρα που χάραζε όλες τις άλλες. Σημασιολογικά δηλαδή, η λέξη «σπιρ», έχει την ίδια έννοια με την λέξη αδάμας. Και οι δύο εννοούν το πιο σκληρό υλικό που υπάρχει.
Οι κύριες χώρες εξόρυξης του ζαφειριού, είναι η Σρι Λάνκα, η Μαδαγασκάρη, η Ταϊλάνδη, η Μυανμάρ, και η Αυστραλία. Κοιτάσματα υπάρχουν ακόμα σε Αφγανιστάν, Πακιστάν Ινδία, Τανζανία και Κένυα. Το ζαφείρι σαν κορούνδιο, έχει σκληρότητα 9, και κόβεται συνήθως με έδρες (ταγέ). Κάποια ζαφείρια κόβονται καμπουσόν ειδικά όταν παρουσιάζουν το φαινόμενο του αστερισμού. Όπως όλες οι πέτρες έτσι και τα ζαφείρια επιδέχονται κάποιες επεξεργασίες για την ανάδειξη της ποιότητας τους, όπως για παράδειγμα θέρμανση στους 1800 βαθμούς για ενίσχυση του χρώματος. Κάποιες από αυτές τις επεξεργασίες θεωρούνται αποδεκτές και κάποιες άλλες όχι.
Τα συνθετικά ζαφείρια εκτός από υποκατάστατα των αληθινών, χρησιμοποιούνται αντί για κρύσταλλα, σε συσκευές υψηλών απαιτήσεων, όπως στα ακριβά ρολόγια. Στην περίπτωση αυτή, το συνθετικό ζαφείρι είναι προτιμητέο σε σχέση με το γυαλί, γιατί εξαιτίας της μεγάλης σκληρότητας του δεν χαράζεται,. Κάποια ζαφείρια μπορεί να παρουσιάζουν το φαινόμενο του Αλεξανδρίτη, δηλαδή να αλλάζει το χρώμα τους αναλόγως με το είδος και τη γωνία πρόσπτωσης του φωτός.